Autor: Jakub Brejdak
Tytuł: Solidarność- zapomniany fundament społeczeństwa obywatelskiego
Wielu naukowców z różnych dziedzin stara się znaleźć odpowiedź na pytanie co jest prawdziwym sercem społeczeństwa obywatelskiego. Jedną z możliwych odpowiedzi na to pytanie jest pojęcie solidarności. Pierwsza część artykułu prezentuje zwięźle historię tego pojęcia. W drugiej części w kontekście pojęcia solidarność zostały zaprezentowane dwie główne myśli polityczne – liberalizm i komunitaryzm. Trzecia część ukazuje koncepcję osoby według Maxa Schelera, która jednoczy wymiar solidarności oraz wspólnotowości. To zjednoczenie może być uznane za pewnego rodzaju kompromis między postulatami liberalnymi a komunitarystycznymi. Wyróżnikiem osoby jest jej współodpowiedzialność za siebie i innych.

Autor: Jan Kozubowski

Tytuł: Solidarność ideologiczna i granice społeczeństwa według Karla Mannheima, Antoniego Gramsciego oraz Ernesto Laclau’a i Chantal Mouffe
Odwołując się do teorii Karla Mannheima, Antonio Gramsciego oraz Ernesto Laclau’a i Chantal Mouffe w artykule zaprezentowano różne odpowiedzi na pytanie „Jak możliwe jest społeczeństwo?”. Podkreślając wspólne elementy tych teorii, pokazano, że solidarność społeczna ma charakter zarówno ideologiczny, jak i utopijny. Po pierwsze, można mówić o jej ideologiczności, ponieważ opiera się na hegemonicznym systemie, który próbuje ustanowić samego siebie jako system uniwersalny, jednak nigdy mu się to nie udaje. Co więcej, solidarność może być również utopijna, łączy bowiem ludzi poprzez wyartykułowanie partykularnego charakteru panującego systemu (uniwersalność jako pustka). Celem artykułu jest pokazanie, jak można pogodzić koncepcję solidarności społecznej z bardziej ogólnym założeniem wskazującym, że społeczeństwo to niekończąca się gra różnic.

Autorka: Antonina Januszkiewicz

Tytuł: Cielesne żądania, dyskursywna sprawczość. Opór i bunt u Judith Butler
Artykuł stanowi opracowanie koncepcji buntu i oporu jaka wyłania się z performatywnej teorii Judith Butler. Autorka tekstu przedstawia rozumienie władzy przez Butler i wynikające zeń możliwości politycznego sprawstwa wykluczonych. Na przykładzie walki z mową nienawiści zostaje wyjaśniony mechanizm działania władzy, wykorzystuje performatywna taktyka oporu i zostają określone jej cele. W kolejnej części, przy okazji omawiania performatywności publicznych zgromadzeń ukazuje się rola solidarności w aktach oporu i buntu oraz rola, którą pełni w przekształcaniu sfery publicznej.

Autor: Aleksander Zbirański

Tytuł: Postprawda a myśl postmodernistyczna
Artykuł poświęcony jest związkom zachodzącym między myślą postmodernistyczną, mod-nym obecnie pojęciem postprawdy a solidarnością społeczną. Autor ukazuje, w jaki sposób fundamenty zachodniej tożsamości: racjonalność, autorytet i sensotwórcza funkcja prawdy obiektywnej, zostały na gruncie postmodernizmu zakwestionowane. Wskazuje następnie istotne konsekwencje tego procesu, takie jak zanikające pole racjonalnego dyskursu społecz-nego, egoizm epistemologiczny prowadzący do osamotnienia i wzrost znaczenia myślenia magicznego wynikającego z zaniku w sferze społecznej obiektywnych kryteriów prawdy oraz związanego z tym upadku autorytetu.

Autor: Arkadiusz Łukaszów

Tytuł: Solidarność społeczna wobec problemu migracji i uchodźctwa
w nauczaniu Stolicy apostolskiej – wybrane aspekty
Artykuł ma na celu prezentację kluczowych zagadnień związanych z rozumieniem problemu migracji i uchodźctwa w doktrynie katolickiej nauki społecznej, której przesłanie stanowi pro-pagowanie warunków i fundamentów składających się na pokój na świecie. Papieskie orędzia, corocznie publikowane na Światowy Dzień Migranta i Uchodźcy, stają się formą konkretyzacji tej doktryny, zwracając uwagę na ważne kwestie dotyczące migracji i uchodźctwa we współczesnym świecie.

Autor: Filip Lubiński

Tytuł: Rynek wolny od egoizmu. Solidarność w myśli Adama Smitha

Jako filozof słusznie uznawany za prekursora współczesnej ekonomii, Adam Smith, jest często uznawany za myśliciela przypisujący pozytywną wartość ludzkiemu egoizmowi. Zgodnie z dominującą doktryną ekonomiczną, to jednostki działające w swoim interesie dzięki „niewidzialnej ręce rynku” przyczyniają się do powszechnego dobrobytu. Obecne badania zwykle poprzestają na analizie tego mechanizmu, rzadko podejmując całościowy przegląd dorobku Smitha.
Czytane łącznie prace szkockiego filozofa, dotyczące kwestii etycznych, prawnych i ekonomicznych pozwalają zrozumieć wagę, jaką przywiązywał do solidarności. Holistyczna analiza jego najważniejszego dzieła: Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów przy jednoczesnej lekturze Teorii uczuć moralnych i Lectures on Jurisprudence pozwala zrekonstruować system społeczny wyłaniający się z dorobku filozoficznego Smitha.
Pisząc o pozytywnych efektach poszczególnych działań rynkowych, zwrócił uwagę, że mogą one opierać się jedynie na solidarnych podstawach zorganizowanej społeczności. Dla prawidłowego funkcjonowania mechanizmu rynkowego konieczne są liczne interwencje instytucjonalne państwa. Rekonstrukcja poglądów aksjologicznych Smitha i postulowanych rozwiązań instytucjonalnych pozwala uznać określany przez niego rząd cywilny za antycypację liberalnej demokracji.

Autorka: Karolina Zakrzewska

Tytuł: Solidarność i egoizm a kwestia zwierząt
W artykule śledzę utrwalanie dystansu między podmiotem ludzkim a nieludzkim (zwierzęcym/przyrodniczym), na tle wiodących koncepcji filozoficznych nowożytności. Przedstawiając dwa, moim zdaniem, fundamentalne dla nowożytności modele uspołecznienia i wynikające z nich solidarnościowe relacje staram się prześledzić mechanizm wyłączenia z kręgu wzajemności i solidarności bytów uznanych za przyrodnicze i znaleźć wskazówki do odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest zaistnienie i upolitycznienie w świecie spraw ludzkich solidarności wobec innych gatunków.

Autorka: Maja Rup
Tytuł: Ludzko-zwierzęce chimery – poszerzenie wspólnoty moralnej
czy pogłębienie szowinizmu gatunkowego?
Tworzenie ludzko-zwierzęcych chimer wywołuje liczne wątpliwości etyczne. W dyskusji dotyczącej etyczności tworzenia chimer podnoszone są argumenty takie jak z „zabawy w Boga”, ludzkiej godności czy moralnego zamieszania. Argumenty te mogą jednak opierać się na szowinizmie gatunkowym i ukazywać strach przed utratą wyższej pozycji moralnej gatunku ludzkiego, którą ludzie nadali sobie nad innymi pozaludzkimi zwierzętami. Wyjątek stanowi argument z moralnego zamieszania, stwarzający możliwość zmiany statusu moralnego pozaludzkich zwierząt, właśnie dzięki powstawaniu ludzko-zwierzęcych chimer.
studia nad zwierzętami, bioetyka

Autorka: Natalia Zakrzewska
Tytuł: Robot jako sługa par excellence w dialektyce pana i niewolnika
Niniejszy artykuł analizuje relacje między podmiotem ludzkim a nowymi formami technologii przez pryzmat filozofii Hegla. Dialektyczne formy poznania, walki, oraz znoszenia się przeciwieństw w dynamicznym procesie negacji są kluczowymi formami w których uczestniczy technologia. Samoświadomość z konieczności odnosząc się do Innego, przekracza swoje bariery cielesne, co wskazuje na konieczność zapośredniczenia w Innym samoświadomości. Poprzez podkreślenie pewnych istotnych aspektów nowych technologii i nałożenie heglowskiej ramy artykuł wskazuję na kilka wspólnych obszarów między praktycznym użyciem tych narzędzi a fundamentalnymi problemami dla filozofii. Znaczenie maszyny w kontekście pracy ludzkiej uwydatnia kilka przykładów nowoczesnych technologii, które działają bez udziału człowieka i wspomagają pracę w szerszym jej aspekcie. Przede wszystkim, warto analizować w kontekście filozofii Hegla pewne prawne i społeczne aspekty relacji z robotami ze względu na istotne problemy w proces pracy i wyobcowania, jakie oferuje ta rama interpretacyjna.
Przywołując przykłady Nolena Gertza, artykuł wskazuje na pewne polityczne i etyczne aspekty pracy z robotami oraz wyłonienie się solidarności w tych relacjach i w jaki sposób roboty uznawane są przez żołnierzy. Zestawienie tego scenariusza obok koncepcji dialektyki Pana i sługi ujawnia istotny praktyczny aspekt tego procesu w przypadkach, gdy żołnierze uczestniczyli wraz z robotami w długich misjach i spełniali swoje role we wspólnej pracy. Zmiany w relacji między człowiekiem a robotem zachowują istotne aspekty walki o uznanie i wskazują na to, dlaczego te scenariusze nie wskazują jedynie antropomorfizacje robota przez człowieka, a raczej na pewne formy uznania w kontekście pracy, a nawet uznanie przez uczestniczenie w procesie pracy. Wspólne plany i praktyczny udział w misjach sprawiły, że żołnierze zaczęli postrzegać roboty jako towarzyszy.
Co więcej, ze względu na szczególną formę wyobcowania, jaką niosą ze sobą takie zawody, te przykłady wskazują na solidarność. To napięcie ujawnia dialektyczny charakter relacji między człowiekiem a technologią we współczesnym kontekście. Alienacyjny i niebezpieczny charakter pracy zdeterminował relacje człowieka z technologią w kontekście pracy. W artykule szkicuję brak symetrii w tej relacji oraz to, jakie sprzeczności wyobcowania i emancypacji zarazem zawiera w sobie.

Autor: Jan Grzybowski
Tytuł: Darwinowskie ugruntowanie zasady pomocy wzajemnej w etyce Kropotkina
Artykuł omawia koncepcję pomocy wzajemnej przedstawioną przez Piotra Kropotkina jako reakcję na te interpretacje biologicznej teorii ewolucji, które akcentowały rolę walki o byt (bellum omnium contra omnes) w przyrodzie i na tym opierały postulat darwinizmu społecznego. Kropotkin twierdzi, że 1. pomoc wzajemna jest naturalną skłonnością człowieka (podobnie jak innych zwierząt), którą tłumi rozwój instytucji państwowych, oraz 2. skutkiem zniesienia państwa będzie nie chaos społeczny, ale rozwój instynktu altruistycznego i budowa instytucji niehierarchicznych. Na końcu omawiam zarzuty stawiane omawianej koncepcji.

Autor: Ziemowit Gowin
Tytuł: W stronę etyki racjonalnego egoizmu
Celem artykułu jest zarysowanie etyki racjonalnego egoizmu stworzonej przez Ayn Rand i pokazanie, że jej rodzaj egoizmu stanowi poważną alternatywę wobec innych systemów etycznych. W części pierwszej przedstawiony zostaje ogólny opis i definicja etycznego egoizmu jako takiego. Następne części zawierają: wyjaśnienie obiektywistycznej metaetyki (część 2), uwagi dotyczące obiektywistycznej etyki normatywnej (część 3), odrzucenie przez Rand „drapieżnego” egoizmu (część czwarta), oraz kwestię pomagania innym ludziom na gruncie filozofii obiektywistycznej (część piąta).